AŞI MATERYALİ ALMA
Aşı kalemleri, tacın dış kısmına isabet eden yüksek verimli normal gelişim
gösteren dallardan alınmalıdır. Kalemler alındıktan sonra yapraklar derhal
saplarından kesilerek temizlenmeli ve zedelenmeden ıslak kâğıda ve beze
sarılmalıdır. Kalemleri Kış boyunca dondan ve güneş ışığından korunması için
odun talaşı içerisinde polyethylen torbalarda muhafazası uygundur. İlkbahar ve
Yaz aylarında kalemler yine polyethylen torbalar içerisinde soğutulmuş odalarda
muhafaza edilebilirler. İç kabuk yüzeyleri kahverengiye dönüşmüş olan aşı
kalemleri kullanılmamalıdır.
ÇELİK ALMA ZAMANI
Zeytin çelikleri yıl içerisinde iki devrede alınmaktadır.
1)İlkbahar devresi (Mart -Nisan )
2)Sonbahar devresi (Ağustos-Eylül ) çelikler alındığında daha iyi sonuç
alınmaktadır.
KABUK AŞISI
Bu aşı tipinde aşı ne kadar alçaktan yapılırsa, sonuç o kadar iyi
olmaktadır. Aşının başarılı olabilmesinin ilk şartı, anaçtan kaldırılan kanadın
veya kanatların korunmasına bağlıdır. Anaçtan tek veya çift kanat şeklinde
kaldırılan kabuk aşının üzerine iyice sarılarak sıkıca bağlanmalıdır. Daha
sonra aşının çözülmesi esnasında yüzey temizce kesilerek çıkarılır. Bilhassa
ergin ağaçların gövde ve kalın dallarına uygulanmaktadır.
Aşılama, kalemlerin öz suyu yürüyüp aktif hale geldikten sonra ve anaçlar
aşılamaya hazır olunca yapılmalıdır. Aşılamada en iyi sonuç, bilhassa
çiçeklenme devresinin başında alınmaktadır. Yağmurlar erken başlar ve bol
olursa Sonbahar vejetasyon devresinde de aşılama yapılabilir. Aşı kalemi
alınacak dallar 2-4 yaşları arasında ve kalemden çıkarılacak kabuk üzerinde ise
2-6 adet göz bulunmalıdır. Kalın bir kabuk altına aşılar tatbik edilecekse
kalemden çıkarılacak kabuklar daha uzun ve geniş olmalıdır. Aşı bağı olarak
plastik sicimler kullanılabilir. Bu işlemden sonra aşı yerlerinin siyah
polyethylenle örtülmesi tavsiye edilmektedir. Aşının çözüm zamanı, aşının
tamamlandığı andan îtibaren 15-30 gün’dür.
Aşıların yapılacağı yerler ağaç üzerinde şeklen aşının yapılmasına uygun
olan dallar kesilerek düzeltilmeli ve lüzumsuz olanlar tamamen çıkarılmalıdır.
Aşılanacak anaçlarda aşıdan en az bir yıl evveline kadar bütün kesimler
tamamlanmış olmalıdır. Aşıların ağacın en aktif ve en canlı kısımlarında veya
çıkarılan kalın bir dalın bıraktığı yaranın hemen altından ve alçaktan yapılması
aşının daha iyi gelişmesini sağlamaktadır. Aşı yerlerinin seçimi, ağaçta halen
mevcut bulunan yaraların ve aşı sonrası yapılacak son kesimler ile aşılama
sırasında mecbur kalınacak dal kesimleri göz önüne alınarak yapılmalıdır.
Böylece yaraların kapanmasını güçleştirecek, aşının gelişmesini yavaşlatacak,
ağacın dengesinin bozulmasına sebep olacak ve ağacın üzerinde birden fazla
yaranın meydana gelmesi önlenmiş olacaktır.
Aşının yapılacağı yer, muntazam ve mümkünse dik olmalıdır. Böylece aşının
anaca kaynaması tam ve mükemmel olacaktır. Aşılanmış gövde veya dallar aşı
noktasından bir metre kadar yukarıdan kesilmelidir. Aşının sürmesi sonucu
gelişen sürgün, buraya bağlanarak rüzgârdan kırılması önlenmektedir.
15-20 yaşlarında gövdenin dip genişliği 15-20 cm. olan ve eğri gelişmiş bir
zeytin ağacı mümkün olduğu kadar toprağa yakın bir yerden ve gövdenin yukarı
bakan tarafından tek bir aşı ile aşılanmalıdır.
Aşı kalemi üzerinde 2-6 adet göz bulunmalıdır. İlk yıl bu gözlerden çıkacak
bir veya birden fazla filizin hepsinin birden gelişmesine fırsat
verilmemelidir. Sonraki 2-3 yıl zarfında bu filizler içerisinde en düzgün ve
kuvvetli gelişen teşvik edilerek üzerinde hiçbir kesim yapılmamalıdır.
ÇOBAN AŞISI
Zeytin çöğürlerine genellikle çoban aşısı uygulanmakta olup, göz aşısı
fazla yapılmamaktadır. Aşıda kullanılan kalemler, bir yıl önce oluşan
sürgünlerden alınmaktadır. Kalemler karşılıklı iki göz ve iki yaprak ihtiva
etmeli, boyları da 6-7 cm. kadar olmalı ve çöğürlerin kalınlığı ile orantılı
olmalıdır. Ayrıca kalemin üzerindeki yaprakların 2/3’ü kesilerek su kaybetme
yüzeyi azaltılmalıdır. Aşı kaleminin alt kısmı meyillice uzunlamasına kesilerek
kama şekli verilmelidir.
Aşılama zamanı çöğürlere su yürüdükten sonra yani, çöğürler rahat kabuk
vermeye başladığı zaman yapılmaktadır. Bu bölgelere göre Mart-Mayıs ayları
olabilir. Aşılama işlemini sabah erken ve akşam vaktinde yapmakta fayda
bulunmaktadır. Sıcaklık, rüzgâr ve şiddetli yağmur aşı tutma oranını olumsuz
yönde etkilemektedir.
Bunun üzerine çöğür kabuğu konur ve rafya ile bağlanır.
Son olarak aşı macunu ile aşı noktası ve kalemin tepesi macunlanır.
Bu işlemin amacı aşı yerinde kaynamanın oluşması için yeterli rutubeti
sağlayarak aşının tutma oranını artırmaktır.
Aşının yapılış şekli aşağıda belirtildiği gibidir;
Dipleri daha önceden temizlenen çöğürlerin toprak sathından 10-15 cm.
yukarısından tepeleri kesilmekte, yaprak ve yan dallar temizlenmektedir.
Çöğürün kabuğu yukarıdan aşağıya doğru 2 cm. uzunluğunda dikey olarak
çizilerek, kabuk aşı çakısının küt tarafı ile yanlara hafif açılmaktadır.
Kalemin alt ucu kesiğin 1-2 mm. aşağısına gelinceye kadar çöğürün kesilen
kabuğu altına tutturulur.
Son zamanlarda rafya yerine aşı bandı kullanımı da oldukça yaygınlaşmıştır.
Yapılan aşının kaynaması 15-20 gün’dür. Kalem üzerindeki yaprak parçalarının
kendiliğinden dökülmesi veya dokununca düşmesi aşının tuttuğuna işarettir.
Normal koşullarda aşı tutma oranı % 80-90 civarındadır.
Aşılar tuttuktan sonra, rafya veya bantların aşının gelişmesini
engellememesi için çözülmesinde fayda vardır. Çöğürler aşılama başlamadan
birkaç gün önce ve aşı yapıldıktan bir hafta sonra sulanmaktadır. Sulama
sırasında aşı noktalarının su içinde kalmamasına dikkat edilmeli ve aşı parseli
susuz bırakılmamalıdır. Bölgemizde Mart-Mayıs ayları arasında aşılanan çöğürler
Sonbaharda Eylül ayında naylon torbalara alınarak aşı parselinde açılan
tavalara dörtlü sıralar şeklinde sıralanmaktadır. Torbalar kendi yükseklikleri
kadar çukura yerleştirilirler. Sıra genişliği fazla olduğu takdirde ortadaki
fidanların gelişmeleri bozulmakta ve dallanma düzgünce istenilen şekilde
olmamaktadır.
Torbalara konulacak harç 1/3 oranında bahçe toprağı, yanmış gübre ve kumdan
oluşmaktadır. Aşı parselinden sökülen aşılarda fazla kökler kesilmekte,
sürgünlerde uç alınarak torbalara dikilirler ve tavalara sıralanan torbalı
fidanlara hemen can suyu verilerek işlem tamamlanır. Doğrudan torbalara
şaşırtılan çöğürler de aynı şekilde torbalarda aşılama işlemine tabi
tutulabilirler.
GÖZ AŞISI
Çok yaşlı ve hastalıklı zeytin ağaçlarının gençleştirilme budaması
sırasında kabuk aşı ile aşılanmaları mümkün olmadığı takdirde, bu budama sonucu
gelişen 1-2 yaşındaki sürgünlere göz aşısı tatbik edilebilir. Göz aşısı
nispeten yavaş gelişmektedir. Kabuk aşısı yapmak suretiyle gelişimin göz
aşısına nazaran 1 veya 2 yıl çabuklaştırmak mümkündür. Ekonomik şekilde
tatbiki mümkün olan yerlerde kabuk aşısı yapılması tavsiye edilmektedir.
0 yorum: